Het rotterdamscentrumvoortheater (rcth) heeft besloten de voorstelling ‘Ont-heemd’ eerst tien keer voor vluchtelingen te spelen. Daarna pas voor het grote publiek. Waarom? En wat kunnen we verwachten van de voorstelling? rcth-directeur Paul Röttger, tevens regisseur van Ont-heemd, licht zijn keuzes toe.
Wanneer bedacht je dat het goed zou zijn om Ont-heemd voor vluchtelingen te spelen?
‘Bij het rcth werken wij met mensen die een beperking hebben. Ik zie elke dag wat hun ‘anders-zijn’ doet en wat het veroorzaakt. Ze worden vaak aan de zijlijn geplaatst, voelen zich ontheemd. Velen van hen wonen begeleid, met mensen en op plekken die ze niet zelf uitgekozen hebben. Vaak buiten de stad, ergens aan de rand. Hetzelfde geldt voor mensen in AZC’s. Het raakt me diep dat mensen die gevlucht zijn, een trauma hebben, op een grauwe plek worden samengepakt, waar ze moeten wachten tot er over hun lot beslist wordt. Na een bezoek aan een grote AZC en een gesprek met het COA (Centrum Opvang Asielzoekers), wist ik: we maken die voorstelling voor hen.’
Hoe kijk je aan tegen de vluchtelingenproblematiek?
‘Ik word enorm kwaad als ik mensen hoor praten over ‘onze normen en waarden’ die bedreigd worden. Mensen in nood moet je helpen, punt. En vervolgens ga je met hen in dialoog. Misschien ontstaan er wel normen en waarden die veel beter zijn dan onze huidige! Op dit moment zitten er mensen in de politiek die hen die ‘anders-zijn’ steeds meer willen wegdrukken uit onze samenleving. Daar verzet ik me tegen. En dat wil ik laten zien.’
Behalve vluchtelingen, worden er ook jongeren uit het voortgezet onderwijs uitgenodigd voor de eerste voorstellingen van Ontheemd.
‘Ja, wij werken al jaren samen met diverse scholen en het leek me prachtig om een ontmoeting te creëren tussen jongeren en vluchtelingen. Wij zijn bij het rcth gewend om voor ons publiek te koken na afloop van de voorstelling, en samen te eten. Dat gaan we nu ook doen. Er wordt met veel liefde een maaltijd bereid en het samen eten moet louterend werken, want de voorstelling kan onder de huid kruipen.’
Kun je een voorbeeld geven?
‘Nou, zo is er een scène waarin het publiek en de acteurs samen wachten, zonder te weten waarop. Dat doen ze in een identiteitsloze ruimte waarvan ze niet weten of ze er blijven of niet. Je ervaart de ontheemdheid, het je niet gezien of gekend voelen.’
Welke boodschap heb je voor de vluchtelingen die komen kijken?
‘Ik wil vooral tegen hen zeggen: ik wil je welkom heten, je omarmen, van je leren. Ik wil ze het gevoel geven dat ze ertoe doen, dat ze mogen meedoen, ze een plek geven. Dat is wat ik héél graag wil.’
Jullie spelen de voorstelling op locatie. Waarom?
‘Ons eigen theater is veel te knus en gezellig voor deze voorstelling. Daar voel je je al snel thuis, en dat was nou net niet de bedoeling. We hebben gekozen voor een gigantische loods achter het Spartastadion in Spangen. Precies het soort ruimte waar vluchtelingen in ons land ontvangen worden. Soms met honderden tegelijk.’
Hoe gaat Ontheemd in 2017 verder?
‘Als we de voorstelling tien keer hebben gespeeld voor vluchtelingen, gaan we hem voor theaterpubliek spelen. Maar ook dan blijven we vluchtelingen uitnodigen. Bovendien willen we bezoekers actief koppelen aan vluchtelingen, door hen te vragen om een vluchteling mee te nemen naar een culturele activiteit naar keuze. In de hoop echt contact teweeg te brengen, échte ontmoeting. Dat is onze taak als theatermakers.’
